Retinopatia wcześniaków

Retinopatia wcześniaków to naczyniopochodne uszkodzenie siatkówki powstałe w okresie okołourodzeniowym. Pojawia się wraz z rozwojem neonatologii i zwiększoną przeżywalnością noworodków urodzonych przedwcześnie, szczególnie z niską masą urodzeniową. Obecne statystyki podają, że retinopatia wcześniacza występuje u około 15% wcześniaków i jest główną przyczyną występowania ślepoty u dzieci. Do 4 miesiąca życia płodowego siatkówka jest nieunaczyniona, około 36 tygodnia ciąży kończy się proces rozwoju naczyń w nosowej części tarczy nerwu wzrokowego. Całkowity proces dojrzewania naczyń siatkówki kończy się kilka miesięcy po urodzeniu.

Innymi czynnikami ryzyka rozwoju retinopatii wcześniaczej są:

• zły stan pourodzeniowy wyrażony niską punktacją w skali Apgar
• okołoporodowe zaburzenia oddychania
• przetrwały przewód Botalla
• krwawienia dokomorowe III stopnia
• krwawienia u matki w II i III trymestrze ciąży lub niedokrwistość niezależnie od przyczyny
• ciąża mnoga
• cukrzyca
• obecność zielonych wód płodowych
• rzucawka lub stan przedrzucawkowy
• fototerapia

Obowiązuje konieczność wykonania przesiewowego badania okulistycznego u noworodków urodzonych przed 36 tygodniem ciąży z masą urodzeniową poniżej 2500g, jak również z w/w czynnikami ryzyka w 4, 8 oraz 12 tygodniu życia.

Tylko wczesne rozpoznanie i leczenie retinopatii wcześniaków może zapobiec nieodwracalnym uszkodzeniom oczu i uratować wzrok dziecka.

Badania przesiewowe noworodków, mające na celu zdiagnozowanie retinopatii wcześniaków, przeprowadza w Specjalistycznym Ośrodku Okulistycznym lekarz okulista specjalizujący się w chorobach siatkówki u noworodków.

Jak diagnozuje się retinopatię u wcześniaków?

Badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne dla dziecka. Od momentu przybycia na badanie do Specjalistycznego Ośrodka Okulistycznego nie należy poić i karmić dziecka, ze względu na ryzyko zachłyśnięcia podczas badania. Dziecko prosimy nakarmić i napoić w domu przed przyjazdem na umówioną wizytę. Prosimy o zabranie ze sobą książeczki zdrowia dziecka oraz ewentualnych wypisów ze szpitala.

W trakcie przygotowania dziecka do badania podaje się krople rozszerzające źrenice, które pozwalają na szerokie pole obserwacji siatkówki. Czas przygotowania dziecka do badania wynosi 30-45 min i jest uzależniony od indywidualnej reakcji źrenic na aplikowane krople rozszerzające. Przed badaniem dziecku podawane są krople znieczulające miejscowo oraz zakładana jest specjalna rozwórka na powieki, umożliwiająca właściwą ocenę narządu wzroku. Okulista za pomocą specjalistycznego urządzenia (oftalmoskopu pośredniego Fisona) i soczewki optycznej  ogląda dno oka, co pozwala na ocenę rozwoju i przebiegu naczyń krwionośnych siatkówki, ocenę tarczy nerwu wzrokowego oraz plamki żółtej. Po badaniu podawane są krople z antybiotykiem. Całkowity czas pobytu dziecka na wizycie w celu oceny siatkówki wynosi ok. 1 godz. Wynik badania oraz zalecenia lekarz okulista wpisuje do książeczki zdrowia dziecka.

Na czym polega leczenie retinopatii wcześniaków?

We wczesnej fazie retinopatii wcześniaczej leczenie nie jest konieczne. Dziecko wymaga regularnych kontroli okulistycznych, na których obserwuje się nieunaczynioną strefę siatkówki obwodowej oraz postępy w jej unaczynianiu się. W przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne jest wykonanie laseroterapii siatkówki krioterapii lub w przypadku odwarstwienia siatkówki leczenia chirurgicznego. Istotą laseroterapii i krioterapii jest niszczenie pierwotnie nieunaczynionej siatkówki w celu zahamowania rozwoju nieprawidłowych naczyń oraz zatrzymanie procesu powstawania tkanki bliznowatej i wtórnego odwarstwienia siatkówki.